Vì sao phim hoạt hình Việt Nam không hấp dẫn?

     Trước hết phải nói rằng, đối tượng hướng đến của phim hoạt hình là trẻ em, mặc dù vẫn có một bộ phận nhỏ người lớn vẫn thích xem phim hoạt hình. Trên thế giới đã có những bộ phim hoạt hình nhiều tập như Hãy đợi đấy! của Nga; Tom & Jerry, Chip và Dael  của Mỹ… đã cuốn hút trẻ em khắp toàn cầu hết năm này sang năm khác, hết thế hệ này sang thế hệ khác.

      Một trong số những đặc điểm làm cho phim hoạt hình chiếm được sự ưa thích của trẻ em là do sự ngộ nghĩnh của nhân vật, tính linh hoạt và nhiều bất ngờ của cốt truyện, đồng thời là màu sắc rực rỡ. Đã có không ít em bé chưa đầy một tuổi nhưng đã biết thích xem phim hoạt hình; đã có những cô bé, cậu bé tí hon mới lẫm chẫm biết đi đã xem phim hoạt hình chăm chú đến mức không chớp mắt. Đó chính là sự thành công của những bộ phim hoạt hình nổi tiếng trên thế giới. Và chỉ sau tất cả những yếu tố cần thiết ấy, phim hoạt hình mới có thể nói đến yếu tố giáo dục cho trẻ em, một yêu cầu mà các nhà làm phim hoạt hình và các nhà quản lí văn hoá – điện ảnh Việt Nam thường nêu lên như một yếu tố đầu tiên phải có. Người viết bài này đã từng xem không dưới hàng trăm tập của bộ phim hoạt hìnhTom & Jerry. Và đã nhận ra rằng là ở tập nào của bộ phim này, các tác giả cũng nhằm ẩn chứa một cách vô cùng kín đáo các yếu tố giáo dục nhân cách và lối sống cho trẻ em. Một ông thầy dạy cho chú chuột Jerry rất nhiều bài học để trị lại mèo Tom. Jerry đã đem tất cả mớ lí thuyết ấy thực hành vào cuộc đấu trí đấu lực với Tom, nhưng rút cục, thù hận vẫn nguyên thù hận. Cuối cùng thì Jerry đã rút ra được bài học hữu ích nhất là hãy tìm cách chung sống hoà bình với Tom. Thế giới không thể không có mèo, nhưng thế giới cũng không thể không có chuột. Vậy thì tại sao mèo và chuột lại không tìm cách chung sống hoà bình với nhau! Đấy chẳng phải là tính giáo dục sao?

 

Phim hoạt hình Tom and Jerry

    Bây giờ hãy nhìn lại những bộ phim hoạt hình VN thảng hoặc vẫn được phát trên sóng truyền hình VN. Nói thảng hoặc là vì một năm, Hãng phim hoạt hình VN chỉ sản xuất khoảng chục đầu phim, một lượng phim chỉ đủ để phát sóng một cách dè sẻn trên sóng truyền hình trong vòng một tuần (!). Trong thời đại bùng nổ thông tin như ngày nay, hệ thống truyền hình đồng thời có rất nhiều kênh, trong đó có những kênh quốc tế chuyên phát phim hoạt hình 24/24 giờ trong ngày (như kênh Cartoon Network của hãng truyền hình UBC), thì người xem nói chung và trẻ em nói riêng tha hồ mà có sự lựa chọn.

 

Đành rằng là do sự hạn chế về phương tiện sản xuất và khả năng tài chính mà phim hoạt hình của ta làm ra quá ít, điều  đó rất đáng được thông cảm. Nhưng không vì thế mà biện minh được cho cái sự dở của phim hoạt hình VN. Màu sắc của phim hoạt hình VN thường thiên về gam tối trong lúc trẻ em lại ưa thích màu sắc phải rực rỡ; hình ảnh nhân vật lại quá đơn điệu, cốt truyện lại quá đơn giản, ít tính linh hoạt và thiếu hẳn yếu tố bất ngờ; lời thoại thì quá nhiều và cứng nhắc theo kiểu nói của người lớn; và tệ hại nhất là ý ‎đồ giáo dục quá lộ đến mức thô thiển khiến cho trẻ em xem phim hoạt hình mà cứ như là đang phải học bài giáo dục công dân ở trên lớp. Đó là chưa nói đến nghệ thuật diễn xuất, lồng tiếng trong các phim hoạt hình của ta thiếu hẳn đi sự hồn nhiên, ngộ nghĩnh và trong sáng của trẻ em, nghe cứ như là đang đóng kịch trên sân khấu.

     Vậy thì bảo làm sao mà trẻ em của ta lại không quay lưng với phim hoạt hình của ta để mê đắm vào phim hoạt hình của Tây!

 

     Phải nói thực rằng, về mặt lí thuyết, và cả về lí luận nữa, thì các nhà làm phim hoạt hình của ta đã quá thuộc bài. Vấn đề còn lại là họ cần phải có cái nhìn thực tế hơn vào đối tượng trẻ em, những "thượng đế" mà họ nhằm đến để phục vụ. Cần biết trẻ em thích gì, thích như thế nào để mà làm phim chứ không phải là làm phim theo ‎ý nghĩ chủ quan của người lớn.

     Gần đây có một số phim hoạt hình VN đoạt giải thưởng tại các kì Liên hoan phim trong nước nhưng đó cũng chưa phải là những bộ phim được trẻ em chấp nhận. Nên chăng trong các Liên hoan phim điện ảnh và truyền hình, các nhà tổ chức hãy thành lập một ban giám khảo toàn là trẻ em để chấm cho các phim hoạt hình. Có như vậy thì giải thưởng mới chính xác chăng?