20 tháng 2, 2014

Lí quạ kêu

                                                            Truyện ngắn của Chử Anh Đào                                                                            

          Cơ quan chúng tôi nằm ở một trong những vị trí cao nhất thành phố về phía tây. Sau đó là nghĩa địa cũ. Xa hơn tí nữa là vạt rừng cao su mùa này trụi lá, giơ muôn vàn cánh tay khẳng khiu vào trời xanh như cầu xin một tí mưa thôi cũng được vì bị cái nắng nóng thiêu đốt tới kiệt sức. Tỏ mờ phía chân trời là dãy Chư Ó giáp quốc gia láng giềng.

          
Thường mỗi sáng thứ hai giao ban xong, tôi và Độ không sà vào rê dắt cà phê mà ngược lên con đường mòn sau cơ quan để lang thang đi về  phia có những làng đồng bào dân tộc, nơi tiếng chiêng lễ Pơ thi đêm trước còn vương đâu đó trên những ngọn cây hoặc đã hòa vào mây trắng những linh hồn bất tử. Tôi dạy âm nhạc còn Độ dạy mĩ thuật. Cả hai vừa có chân trong Hội văn học nghệ thuật của Tỉnh. Nghĩa là, nói cho oai một tí, chúng tôi vừa là thầy giáo, vừa là nghệ sĩ.Những cuộc đi bộ vặt vãnh này có thể cũng được coi là đi điền dã, đi thực tế, tìm đề tài, cảm hứng sáng tác.Có lúc thấy tôi chần chừ, Độ vừa như động viên vừa răn dạy: “Như ông bà mình nói, đi một ngày đàng… Chứ cứ ru rú ở nhà…Cơ hội không bao giờ tự đến với bất cứ ai mà chỉ đến với những người đi tìm nó.”
          Lối mòn ngược lên phía đồi lầm bụi đỏ. Bụi len lỏi vào tất cả các ngõ ngách người đi. Mới ra giêng mà trời đã hầm hập nóng để đến lúc đực cái không thiết nghĩ tới nhau trong vài ba tháng nữa thì trời mới làm những trận mưa phục sinh cho muôn loài. Từ “mùa xuân” ở Tây Nguyên nghe có vẻ như là sự mỉa mai. Xuân gì mà nắng, mà gió, mà bụi, mà khô héo, mà quay quắt…Không phải là sự bắt đầu mà như sự kết thúc. Mùa xuân chim én bay về, chim én đưa thoi đâu chả thấy, chỉ rợp trời bóng quạ. Đàn quạ như bóng mây bay qua che lấp cả mặt trời. Không gian đầy chật âm thanh ồn ã và hỗn độn tiếng quạ kêu, không lẻ loi vắng lặng và quạnh quẽ như trong “ Phong Kiều dạ bạc” của một nhà thơ Đường…
          Tiếng chiêm chiếp đứt quãng như tiếng ọ ẹ của trẻ sơ sinh bên gốc tràm cành lá rũ rượi như tóc người đàn bà sau cuộc yêu làm chúng tôi chú ý. Chúng tôi cúi xuống. Thì ra là một chú chim non to bằng con chim sẻ đã trưởng thành. Mắt nó như hai giọt mực to tròn ngơ ngác. Viền xung quanh mỏ là một màu vàng nhạt đến nao lòng, mỏng và thoảng như nắng trong chiêm bao. Lơ thơ dăm ba sợi lông măng trên đôi cánh như bàn tay con trẻ đang ra sức vẫy vẫy cầu cứu trong cơn tuyệt vọng, Loang loáng vài ba vết bầm dập vì rơi từ độ cao trên kia xuống. Chi chít gai của bãi mắc cỡ đã làm  thân mình non nớt, đỏ hon hỏn của nó rớm máu. Độ nâng nó trong lòng bàn tay. Mắt nó dường như sáng lên biểu lộ niềm vui và sự tin cậy vô cùng. Và lạ thế, chẳng thấy tanh hôi đâu mà thịt da nó thoảng lên hương thơm như đứa trẻ ba bốn tháng tuổi ngát lừng mùi sữa mẹ. Có tanh hôi là ở những năm tháng phía trước, có lẽ cũng là do hoàn cảnh. Còn thoạt kì thủy thì đúng như lời Phật dạy: Không có sự khác nhau nào trong máu cùng đỏ; không có sự phân biệt nào trong nước mắt cùng mặn! Tôi trèo lên cây tràm gỡ cả cái ổ chim rất rối xuống. Cả thảy là năm con. Kí ức tuổi thơ như những đợt sóng âm ỉ qua lặng thầm năm tháng bỗng ùa dậy, tuôn trào. Thủa ấy khi còn là cậu bé sáu bảy tuổi, cùng với chó mèo gà vịt, tôi rất thích nuôi chim. Tôi không biết leo trèo, cũng không biết cắt một ống tre cái, lấy tàu lá cọ phủ ra bên ngoài, bắc lên cây xoan, cây ổi trong vườn dụ vợ chồng chim sẻ về ở rồi sinh con đẻ cái. Tôi phải mua lại của lũ bạn ma lanh hơn. Thường một lứa chim sẻ bốn năm con. Sau dăm ba ngày chúng mở mắt là tôi xin tiền mẹ để mua. Cứ vài ba ngày con chim chết bởi sự vụng về, ngờ nghệch của con người. Tôi buồn bã mua con khác. Người bạn kia biết tôi thế nào cũng mua hết lứa chim của hắn nên hắn để dành và thản nhiên tiền trao cháo múc về những lứa chim non ấy. Công cuộc nuôi chim, trừ con sáo ngà anh Thông nhà bá tôi trên Phù Ninh cho, là thành công, còn lại là thất bại. Nhưng lớn lên tôi nghiệm ra rằng: Nhu cầu kết bạn của con người là rất lớn; rằng bất kì con vật gì mà ta thật lòng yêu thương chúng thì ắt sẽ được đáp đền trở lại, và chính đó là niềm vui, niềm an ủi vỗ về kích thích lòng ham sống. Gần đây cơ quan tôi, có bà làm trưởng một phòng chuyên môn. Mọi kế hoạch chỉ tiêu trong năm đều hoàn thành xuất sắc. Nhưng không khí trong phòng đặc quánh mùi quan liêu hách dịch, thiếu hơi thở ấm nồng của nhân tình. Các nhân viên lần lượt viết đơn xin chuyển công tác. Bà này với tôi cũng là chỗ thân quen. Trong buổi bình xét thi đua cuối năm, thấy mọi người từ xa xôi bóng gió tới huỵch toẹt ra cái gót chân A Sin của bà, tôi thầm nhớ lại một câu ngạn ngữ phương Tây: Nếu một người bảo anh là con lợn thì anh có thể đấm vỡ mõm hắn ra. Nhưng nếu trăm người nói anh là con lợn thì đúng anh là con lợn thật. Đấy có thể là văn hoa hình ảnh. Còn Khang, một chuyên viên có dáng người mập mạp phúc hậu như một bí thư xã vùng xa thì chân thành, giản dị: “ Cũng như ta nuôi gà nuôi chó thôi. Yêu thương chúng thì chúng sẽ yêu thương lại.” Đúng là có những bài học tưởng như quá đơn giản trong đời mà ta mãi vẫn không thuộc được…
          Chúng tôi đem ổ chim ấy về, cũng chưa biết để làm gì. Vào tới sân khu tập thể, ông Kiến, chủ nhiệm khoa của chúng tôi hỏi:
 - Các ông có cái gì đấy?
 - Bìm bịp.
          Mắt ông Kiến sáng lên:
 - Bìm bịp. Mấy con? Để cho tớ. Chiều tớ sẽ đãi các ông một chầu nhậu.
          Ông Kiến quê ở nơi có Bà mẹ Việt Nam anh hùng nhiều nhất nước, con một, gia đình liệt sĩ. Vợ ông làm y tá, cũng là con một của ông làm giám đốc một lâm trường mãi tận huyện K. Nói như thế để biết cái sự khát khao có lớp măng mọc cháy bỏng biết chừng nào. Cưới nhau đã năm năm, sự sốt ruột pha chút hoang mang lo sợ đã lên gần đỉnh điểm. Thôi thì vái tứ phương, đủ các loại đình chùa miếu mạo, đủ các loại thầy, đủ các loại thuốc đông tây nam bắc. Rốt cuộc thành tâm đã thấu tới trời, sự sống đã tượng hình sáu tháng. Siêu âm quí tử đích tôn, tim thai khoẻ mạnh, thai nhi phát triển bình thường. Gia đình háo hức đếm ngày đếm đêm chờ tới cái giờ khai hoa kết trái. Đứa bé trong bụng chừng như cũng đọc được sự nôn nóng của mọi người mà quẫy đạp mẹ nó mãi không thôi.
          Ông Kiến giải thích thêm:
 - Minh Mạng thang, A ma Kông, Trường xuân tửu, Dâm dương hoắc, tắc kè, cá ngựa…nhà đầy. Chỉ có bìm bịp là khó kiếm. Rượu bìm bịp non hạ thổ, ngâm ba tháng mười ngày cùng với trứng gà ta là cực tốt cho cả mẹ lẫn con: nhiều sữa, da dẻ hồng hào, xương cốt dẻo dai cứng cáp, nhỡ có té từ độ cao một mét cũng không sợ gãy…Thần dược! Thần dược!
          Tôi chợt nghĩ: Ở cái nước mình thì cây gì, con gì mà không nhậu được, ngâm rượu được. Thật là một đất nước kì quái. Toàn quân ham chết sợ sống(!) Nhưng thấy sự háo hức như bắt được vàng của ông Kiến, chúng tôi tần ngần đưa ổ chim cho chủ nhiệm khoa rồi cao chạy xa bay, “người ra đi đầu không ngoảnh lại”, tuyệt đối không dám mơ tưởng tới buổi chiều bên nồi lẩu dê thơm nức mũi ở cuối đường Trư Bát Giới mà ông Kiến hứa chiêu đãi.
          Một tháng sau, ông Kị chủ căng tin gặp chúng tôi gầm gừ. Lão này khi nghi ngờ hoặc bực tức điều gì với ai thì mắt vằn lên những tia máu và lồi ra, trông rất đáng sợ:
 - Các ông cho thằng Hướng con tôi chim gì?
          Chả là trưa hôm đó, chúng tôi ghé vào căng tin uống nước. Thằng Hướng cũng là một đứa trẻ thích chim. Nó năn nỉ các chú cho nó một con…
 - Chúng tôi cho chim bìm bịp.
 - Bìm bịp gì mà lông đen tuyền?
 - Vậy thằng Hướng nuôi nó bằng gì?
 - Bằng thịt bò.
 - Thảo nào lông nó chả đen. Bìm bịp phải cho ăn rắn thì màu lông mới chuẩn.
 - Thôi con lạy các bố. Con chim biết nói rồi đấy. Đến mà nghe nó kêu rành rẽ tên khai sinh của nó kia kìa.
          Chúng tôi tái mặt. Sợ ông Kị một còn sợ cái ông ngâm rượu kia mười!
          Đúng bảy mươi ngày sau. Bà vợ ông Kiến đã mẹ tròn con vuông, đang ở cữ. Buổi chiều, bên tô cháo gà ác tần nghi ngút khói, ông cầm li rượu thuốc, hai tay nâng ngang mày cung kính:
 - Em cố uống hết li này. Vì em, vì hoàng tử của chúng ta.
 - Em chịu thôi, tanh lắm.
 Ông Kiến năn nỉ:
 - Ráng lên mà. Càng tanh càng bổ. À hay là anh pha thêm chút mật ong rừng?
          Bà vợ phùng mang trợn mắt, lấy hết sức bình sinh nuốt cái li rượu ấy đánh ực, như vừa thoát được cửa ải mới, khó như lần vượt cạn vừa qua.
          Bỗng có con quạ cái đen trùi trũi , sải cánh như đại bàng từ phía Tây bay tới, như từ cổ tích ngàn năm trước bay về, đậu ngay lên đầu hồi dãy nhà kí túc xá kêu vang ba lần:
 - Quạ! Quạ! Quạ! Ngon gì mà ngon. Rượu ngâm con tao. Có còn xin hớp!
          Ông Kiến tái mặt, ra lấy đá ném đuổi nó đi. Nó chao về phía căng tin rồi lộn vòng trở lại: “ Quạ! Quạ!...” Ông A Veo phòng bên bảo: “ Với người Xơ Đăng chúng tôi, chim cú, chim quạ kêu báo điềm lành lắm đấy.”
          Chiều sầm sập buông như cố khép lại một cái Ác không chủ định.

                                                                             PK 20.2.14

                                                                                 C.A.Đ

8 tháng 2, 2014

Nghĩ cũng lạ



Hôm 29 Tết thằng bạn học cùng lớp ĐH là Thu Huệ (chồng Thu vợ Huệ nên gắn luôn tên vợ vô tên chồng cho khỏi lộn sang Thu khác, cả 2 tên này đều dạy ở HV Hành chính Quốc gia) gọi cho tôi chúc Tết sớm. Tôi hỏi Thu Tết này có gì vui không. Nó bảo mới lên chức ông nội từ bữa 26 Tết. Cháu đích tôn đấy, dù là đích tôn ngồi. Giọng Thu rộn ràng cứ như là vừa trúng số độc đắc. Không biết là nó gọi để chúc Tết tôi hay là chỉ để khoe là vừa có cháu nội.
Niềm vui Tết của Thu Huệ là có cháu.
Hôm 5 Tết tôi gọi ra Vinh cho Ngọc Nga (chồng Ngọc vợ Nga, cùng dạy ở VU) để chúc Tết. Nhà này mà gọi vào mùng 5 là vẫn hơi bị sớm vì Tết ngoài đó bận rộn lắm khó có thì giờ nghe điện thoại, bận nhất là phải liên tục tiếp khách đến thăm và ngược lại. Khổ thế đấy.  Khách đến thăm Tết nhiều thì kêu mệt như tra tấn, nhưng nếu không có ai đến thăm thì vợ chồng hẳn sẽ không khỏi lo lắng mà hỏi nhau sao Tết năm ni không thấy ai đến nhà mình nhỉ. Hay là có chuyện chi… Gọi cho Ngọc nghe trong điện thoại có tiếng lao xao của một đoàn khách vừa đến, câu đầu tiên tôi tranh thủ hỏi thăm nhanh để hắn còn tiếp khách là sức khỏe thế nào. Ngọc không trả lời thẳng vô câu tôi hỏi mà cho biết Tết này may mắn là cả mấy đứa cháu nội ngoại (tay này lên chức ông từ rất sớm) không đứa nào đau ốm gì.
Với Ngọc Nga sức khỏe của cháu là sức khỏe của ông bà. Cháu khỏe tức ông khỏe.
Nhớ có lần nhà Thu Huệ làm bữa cơm thân mật đãi bạn bè ở căn nhà mới trên Hạnh Thông Tây (nhà này được cái rất hiếu bạn, ai ở xa đến SG cũng đều được mời về nhà chơi và ăn cơm uống rượu, cảm động thế), chờ mãi không thấy cái Luyến, cũng là một bạn học cùng lớp nhà cũng ở Gò Vấp rất gần nhà Thu,  dù đã thông báo mời từ rất sớm. Điện thoại thì gọi 5 cuộc mới được một cuộc có người nghe. Cuối cùng nó nói là em cũng muốn sang với các anh chị lắm nhưng mắc giữ cháu ngoại không đi được.
Với con bé Luyến, cháu là trên hết.
Trên trang nguyenduyxuan chấm nét cũng của một thằng bạn học cùng lớp khác ở mãi trên Buôn Ma Thuột thường xuyên xuất hiện bài viết và hình ảnh về đứa cháu Sunny của Xuân. Nó viết về cháu cũng say sưa như viết về văn học, về văn hóa học. Ảnh cháu nó còn to đẹp rạng rỡ  hơn cả ảnh Tố Hữu.
Với Xuân, đứa cháu có cái nick name Sunny là nguồn cảm hứng vô tận để hắn làm thơ, chụp ảnh, viết bài.
Chử Anh Đào, một tay bạn học cùng lớp cao học với tôi hiện làm hiệu phó một trường cao đẳng trên Gia Lai. Tay này nhìn rất lãng tử bơ đời, sống và viết theo kiểu dọc ngang nào biết trên đầu có ai, lấy nghề dạy học làm chính viết văn làm phụ nên rất nhiều bạn bè và học trò. Vậy mà chơi với nhau đã lâu tôi cũng không nghĩ khi có cháu Đào cũng là loại ông nội đội cháu lên đầu như ngày nay. Bằng chứng là trong một bài tạp văn đã in thành sách Đào kể rằng: vào ngày Nhà giáo Vn 20 tháng 11, học trò đến thăm đông quá, thăm cả vào giữa trưa khiến không nghỉ ngơi gì được nên Đào đành phải trốn vô buồng nằm. Khi có một nhóm học trò đến thăm thì "ông cháu nội mới lên 3" mà Đào viết là "khôn như rận" đã biết chạy ra cổng nói dối với các cô chú sinh viên là "ông cháu đi vắng rồi" để ông nội được nghỉ ngơi. 
Gọi cháu bằng "ông" và phục cháu là "khôn như rận" chẳng phải đội cháu lên đầu là gì.
Trên blog của thanhthuoczvolen, một ông bạn đồng môn thời cấp 3 Đồng Hới sống ở Hà Nội cũng vậy. Chỉ có cháu, cháu và... cháu. Cháu ốm có thơ cháu ốm. Cháu khỏe có thơ cháu ... vừa hết ốm. 
Với Thanhthuoc, cháu là tất cả và cũng là nguồn thi hứng bất tận.
Có buổi tối, nhân dịp vợ chồng Khuyến Hường từ quê vô, một nhóm bạn khoảng chục tên cũng cùng học lớp cấp 3 Đồng Hới với tôi, tuổi đều đã lục tuần tụ tập nhau ăn uống chuyện trò rôm rả ở nhà hàng có tên "3 miền" trên Lý Chính Thắng quận 3. Đến lúc cao trào nhất của cuộc gặp gỡ bạn bè, khoảng một nửa tên trong số đó mở điện thoại cho bạn bè xem. Từ Nam, Tú đến Vũ... đứa thì khoe cháu nội, đứa khoe cháu ngoại. Đó là những đứa cháu có tuổi đời từ chưa đầy tháng đến đứa vừa đầy năm... đứa nào nhìn trên màn hình điện thoại cũng dễ ghét như cục bột nặn. Mặt ông bà nào khi đưa cháu ra khoe cũng rạng rỡ như bắt được vàng, khiến những  tên chưa kịp có cháu mặt buồn thiu. Tuyệt nhiên không có một ai khoe nhà khoe xe, khoe chức khoe quyền, khoe học hàm học vị, khoe công danh phú quí. Dù trong số bạn đó không ít người rất thành đạt trong cuộc sống.     
Tiếng là học cùng lớp nhưng tôi lấy vợ có con đều muộn hơn mấy nhà bạn bè trên, nên đến nay cũng chưa biết khái niệm mối quan hệ ông - cháu thực ra là như thế nào. nhưng từ thực tế của những bạn bè đã lên chức ông chức bà, tôi nghĩ cũng thấy là lạ.
    

4 tháng 2, 2014

Vĩ thanh hậu đường hoa Nguyễn Huệ



Lại nói tiếp chuyện sau cuộc thưởng ngoạn đường hoa Nguyễn Huệ ngày mùng Một Tết,  bà xã tôi dè dặt đề nghị với một ý muốn là được sang quận 7 đến khu chung cư Phú Mỹ thăm một bà bạn từng dạy với nhau ở một trường cấp 3 cách nay đã hơn 30 năm. Bà này vừa chia tay chồng và chuyển từ Hà Nội vào Sài Gòn sống. Nói dè dặt là vì thực lòng bà xã tôi cũng ngại việc bắt tôi phải chạy từ quận 1 sang tận quận 7 với quãng đường xa 6-7 km, sau đó lại phải lộn trở lại để về nhà. Vì thế mà bả ngại. Nhưng với tôi là chuyện nhỏ. Với lại nhân thể chạy sang đó cho vợ tôi biết thêm khu gọi là nhà giàu Phú Mỹ Hưng là thế nào. Xưa nay chỉ nghe nói chứ đã mục sở thị đâu.
Khu dân cư Phú Mỹ là một tổ hợp gồm mấy tòa cao ốc cái nào cũng cao chót vót vài chục tầng lầu nằm trên đường Hoàng Quốc Việt. Bà bạn của vợ tôi ngụ trên tầng thứ mười mấy của khu chung cư này
Đến nơi thì bạn của bà xã xuống cổng chung cư đón. Dù được chủ nhà mời mọc rất nhiệt tình tôi vẫn thẳng thừng từ chối lên nhà với ý là để hai bà tự do tám chuyện cho thoải mái. Hai người vừa vào thang máy vừa ngoái lại nói với tôi là chỉ lên chơi 10’ rồi xuống.
Tôi dẫn xe lại một quán café rất đẹp ở góc đường kêu chai nước suối ngồi uống và chờ.  Cả quán chỉ mỗi mình tôi ngồi. Chủ quán là một anh chàng khoảng trên 30 tuổi trông rất lịch thiệp và vui vẻ thấy tôi ngồi một mình vu vơ nhìn trời đất Phú Mỹ nên mang ra thêm một ấm trà, một đĩa mứt gừng mời tôi và hỏi chuyện: Chú Hai chờ người nhà đi thăm Tết à. Ừ, bà xã mình bảo chỉ lên 10’ rồi xuống thôi nên mình ngồi đây chờ.  Anh chàng chủ quán nghe nói cười phá lên: Ôi trời chú phải nhân cái 10’ ấy lên 10 lần nữa nhé. 100’ cũng chưa xuống đâu, cháu còn lạ chi các bà ấy, gặp nhau là dứt không ra.
Quả thế thật, anh chủ quán bảo như thần bảo, phải sau hơn 100’ mới thấy hai người hạ thổ. Tôi rút tờ hai chục trả cho chai nước suối nhỏ rồi quay về lại Sài Gòn.
Ngày Một Tết chạy xe trên con đường Nguyễn Văn Linh như giữa chốn không người với hai bên đường là những những vùng đất hoang sơ, kênh rạch xanh um rặng dừa nước thấy thư thới lạ thường.


      

3 tháng 2, 2014

Mát tay


Cây mai Tết nhà tôi hôm nay mới nở rộ. Đặc điểm của cây này là hoa nở xòe to, có 8-10 cánh, cũng có hương thơm thoang thoảng, hoa phân bố đều trên các nhánh.
Tôi thì không rành, miễn có chơi Tết là được nhưng hồi còn ở Bình Định có ông khen là cây này có bộ rễ đẹp với 10 cái rễ to xòe ra như hai bàn tay đầy đủ 10 ngón úp lên mặt đất.

Sáng nay có hai ông bạn đến thăm uống rượu đầu năm còn khen tôi là chăm cách sao khéo thế. Dân trồng mai Thủ Đức năm nay còn khóc ròng vì mai nở sớm quá do mưa nhiều và triều cường ngập vườn. Còn ở miệt Cần Thơ thì mai lại không nở do nắng quá thiếu nước. 
Tôi khiêm tốn: Căn bản là do mát tay thôi. 
Cây này còn nở đến sau mùng 10 mới hết.

                    Cái dáng thì không đẹp lắm, cành lá phát triển tự do và dứt khoát không theo một định hướng  nào



                           Sáng nay mới nở rộ. Phải nở qua mùng 10 mới hết.


                                    Bông rất to thoang thoảng hương thơm


       Cái gốc với bộ rễ chắc chắn như hai bàn tay 10 ngón úp lên mặt đất