Về quê

CHƯƠNG III: Quảng Bình

Rời Quảng Trị tôi về quê Quảng Bình trên một chuyến xe đò rách nát như thời thổ tả chạy tuyến Huế - Đồng Hới. Xuống Đồng Hới lại nhảy lên chiếc xe buýt còn rách nát hơn với đủ thứ mùi hôi hám không thể tả để ra Hoàn Lão. Từ đó chú em rể đem ô tô chở lên làng Thọ Lộc cách Hoàn Lão 8km, nơi ba mạ tôi đang sống trong một khu vườn mà tôi rất ưa thích.

Nhà ở đầu làng. Con đường làng chạy trước cổng nhà tôi được thảm bê tông xi măng chắc chắn nhờ tiền hỗ trợ của quĩ tìm kiếm hài cốt phi công Mĩ trong chiến tranh. Tức là tiền của chính phủ Mĩ. Một ông anh con bác họ nói chuyện với tôi vì thế mà dân làng gọi đường làng này là đường Mĩ. Oai thế. Chả là hồi chiến tranh phá hoại, rất nhiều máy bay Mĩ đã bị bắn rơi trên vùng trời quê tôi, nhiều xác phi công Mĩ đã bị chôn vùi nơi đây. Những người du kích ngày trước từng bắn hạ máy bay nay lại hăng hái đi tìm hài cốt phi công Mĩ để trao trả cho chính phủ Mĩ. Chi phí do phía Mĩ chu cấp. Con đường làng là phần thưởng như một giá trị gia tăng cho công việc tìm kiếm ấy. Người Mĩ thật chu đáo.

Khu vườn của nhà ba mạ tôi kín mít cây cối. Chè, tiêu, mít, khế, xoan, xoài, me, cóc ổi…đều có đủ. Thích gì trồng nấy như một sự ngẫu hứng, ba tôi tuyệt nhiên không có một qui hoạch nào theo kiểu anh tổng Mạnh chỉ đạo là phải nghiên cứu xem nên trồng cây gì, nuôi con gì cho có lợi ích kinh tế.

Trong nhà nuôi một con chó mực mập mạp láng mướt và lười biếng vì quá no đủ nên đến bữa chỉ ăn ít cơm chan với nước thịt; mấy đàn gà Lào do chú em trai làm ăn bên Lào mang về chạy khắp vườn nhưng tối lại chúng không ngủ trong chuồng mà bay lên ngủ khắp các cành cây cao trong vườn như gà rừng. Mạ tôi bảo trông thế chứ không dễ gì mà bắt làm thịt được chúng. Muốn bắt con nào phải sập bằng bẫy may ra thì được. Gà này chắc chắn là gà sạch.

Bốn phía mái lợp xi măng ngoài sân treo nhiều giò phong lan mà lần nào về tôi cũng đều thấy ít nhất có một vài giò đang nở. Phía bờ rào bằng các loại cây mạn hảo được trồng chen nhiều cây hoa trạng nguyên. Loài hoa giản dị dễ trồng như củ sắn mà có cái tên sang trọng thế. Mà quả là đẹp thật. Đi suốt dọc con đường làng chỉ có nhà tôi trồng loài hoa đó. Trong lúc nhiều nhà chẳng biết giàu có cỡ nào nhưng tường cổng bê tông kín mít như nhà Bá Kiến.

Ba tôi năm nay đã 93, mạ tôi 83. Lần về này của tôi còn là để kết hợp cả mấy anh em con cháu họp mặt ăn mừng cái huy hiệu 65 năm tuổi đảng ba tôi vừa nhận. Mạ tôi hẹn 2 năm nữa cũng sẽ nhận một cái 65 năm như thế. Hai cụ tự hào và lấy làm vui mừng lắm. Cả huyện chỉ còn mỗi ba tôi là lão thành CM nên hàng chục năm nay cụ trở thành long trọng viên của huyện của tỉnh và của xã trong các kì đại hội, lễ tết. Tôi đề nghị là khi nào ba mạ tôi nhận huy hiệu 70 năm sẽ ăn mừng to gấp đôi. Ăn mừng cái sự đại thọ là chính.  

Sáng dậy cụ ông xỏ đôi ba ta đi bộ dọc đường làng, cụ bà xách làn đi chợ về nấu nướng. Cuộc sống thật không thể trong lành hơn, bỏ lại bên ngoài bờ rào những hỉ nộ ái ố của một thời cuộc nhiễu nhương và chán ngán hơn bao giờ hết.

Hai lão đồng chí  Hà Thuyên và Nguyễn Thị Thắm

Ở nhà được hai ngày tôi tranh thủ vô Đồng Hới gặp gỡ với các bạn học thời cấp 3. Đến đường Thanh Niên viếng và thắp hương tưởng nhớ bạn Hóa vừa qua đời. Trưa đó được vợ chồng Trương Bình mời ăn một chầu đặc sản Đồng Hới cùng nhiều bạn khác như Trần Hùng, Bùi Hùng, Nghiêm… Trần Hùng đang ốm phải nghỉ làm việc nằm nhà nhưng cũng ráng đến góp vui với một chai mao đài trung cộng chính hãng trên tay.

Ngày chủ nhật thì theo ô tô chú em rể vô Lệ Thủy thăm chơi nhà Võ Vĩnh Hào, bạn đồng nghiệp thời cùng dạy ở khoa văn Đại học Qui Nhơn nay là TP giáo dục Lệ Thủy. Bữa trưa đó trong căn nhà vườn giản dị của Hào là một cuộc họp mặt rôm rả của 3 tên bạn học thời đại học Loan, Chi, Lí… Vui không thể vui hơn.

Năm ngày ở nhà trôi qua nhanh chóng. Tôi trở lại Sài Gòn trên chuyến bay 12g45 ngày 10-12 từ Đồng Hới. Kết thúc chuyến đi kéo dài 11 ngày. Để lại sau lưng những cuộc gặp gỡ ấm lòng và cảm động.

Lại mong đến chuyến về quê khác.

Con đường nhìn từ phía đầu làng

Nhìn từ phía cuối làng với hoa trạng nguyên và hoa vàng danh chen nhau khoe sắc

Cái cổng ngõ đơn sơ đến mức như không có 

Mái nhà với sân lợp tấm ngói xi măng che mưa nắng

Cây mai vàng này chính tay tôi trồng trong kì nghỉ hè cao học 1982 khi nó lớn chỉ bằng chiếc đũa. Nay đã thành một cây mai cổ thụ Tết nào cũng ra hoa.  

Khi nào cũng có một vài giò phong lan đang nở

Cha con chú em rể út. Chú Hùng này là sĩ quan hải quân

đóng ở đảo Cồn Cỏ nghỉ phép về thăm con.

Cu Tuấn Dũng vừa được 18 tháng tuổi

Nó rất thân thiện với ông cậu từ SG về

và chú mực 4 mắt lười biếng