Gặp gỡ ở Miếu Nổi

Chiều nay có Trần Kỳ Trung từ Hội An vô, chúng tôi hẹn nhau đến thăm Huy Đức, tác giả bộ sách nổi tiếng Bên thắng cuộc. Huy Đức ở một mình trong một căn hộ tươm tất và rộng rãi nếu không nói là khá sang của một chung cư nhìn bên ngoài rất cũ kĩ và rất bình dân trên khu Miếu Nổi - Phú Nhuận.

Mở cửa đón chúng tôi anh bắt tay thật chặt và nói hai anh thông cảm vì em không thể xuống dưới đón hai anh được.

Ba chúng tôi ngồi nói chuyện với nhau suốt  2 tiếng đồng hồ mà chủ yếu là tôi và Trần Kỳ Trung nghe Huy Đức nói về đủ mọi thứ chuyện, trong đó có chuyện anh đã viết và phát hành bộ Bên thắng cuộc như thế nào.

Rồi anh lại giá sách lấy ra bộ Bên thắng cuộc gồm đủ hai tập, tập I Giải phóng, tập II Quyền bính kí tặng chúng tôi. Tôi hỏi nhỏ Huy Đức: Sách này anh in ở Mỹ hay ở VN. Huy Đức nói: Tôi nói dối anh thì không nên mà nói thật thì không được. Chỉ biết còn có sách ở đây để tặng các anh là tốt rồi. Không chỉ tặng sách, tác giả Bên thắng cuộc còn bỏ vô túi xách của tôi thêm chai rượu ngoại: Gửi các anh về nhà uống cho vui.  

Lần đầu tiên gặp và tiếp xúc với con người nổi danh này, tôi thấy thật thiện cảm. Dáng người Huy Đức cao gầy, giọng nói ấm và từ tốn, mỗi câu chữ anh nói ra đều thận trọng.

Thấy trên mặt bàn làm việc của Huy Đức nhiều tài liệu dang dở đang trong tình trạng xử lí, ngại làm phiền đến thời gian làm việc của con người nổi tiếng này, tôi và Trần Kỳ Trung đứng dậy dợm về nhưng Huy Đức vẫn nhiệt tình mời ở lại đàm đạo: Dễ gì mà chúng ta ngồi được với nhau thân tình và tin tưởng nhau như thế này, hai anh cứ ngồi chơi nói chuyện cho thoải mái.

Mặt trời gần tắt hẳn, chúng tôi chia tay nhau. Huy Đức đứng nép một bên khung cửa nhẹ nhàng bắt tay từ biệt chúng tôi: Hai anh thông cảm lần nữa nhé, em không thể tiễn hai anh xuống được. Ở dưới luôn có mấy cậu mật vụ canh chừng, mình không nên đánh động thêm việc cho họ.

Osin Huy Đức tiếp chúng tôi với bộ sách quý và một ấm trà thật đặc theo kiểu dân Bắc

Anh nắn nót viết lời đề tặng chúng tôi bộ sách quý mà tôi đã đọc từ lâu ở trên mạng nhưng không nghĩ có ngày được gặp gỡ chuyện trò lại còn được chính tác giả kí tặng bản in gốc

Đủ cả hai tập Giải phóng và Quyền bính

Theo Huy Đức, trọn bộ 2 tập của Bên thắng cuộc với hơn 800 trang sách in trên giấy tốt này anh đã ngồi ngay cái bàn mà chúng tôi đang uống trà trò chuyện để viết suốt 4 năm ròng. Sau đó anh nhận được một suất học bổng của Đại học Harvard mời sang Mĩ nghiên cứu. Anh đã sang ĐH Harvard chỉnh sửa thêm 6 tháng nữa. Ngày 12 tháng 12 năm 2012, Bên thắng cuộc được xuất bản đồng thời bằng bản giấy in tại California, USA và trên bản điện tử Amazon Kindle. Khi ra đời, Bên thắng cuộc đã gây tiếng vang lớn như một vụ nổ bom tấn ở cả Việt Nam và Mĩ cũng như ở nhiều nước trên thế giới. Với sự ra đời táo bạo của Bên thắng cuộc, ai cũng nghĩ là Huy Đức sẽ không còn đường trở lại Việt Nam nữa và anh chỉ còn nước ở lại Mĩ và sống hết đời ở bên đó. Nhưng rồi anh đã ung dung trở về qua ngỏ Tân Sơn Nhất với chỉ duy nhất một người bạn dám cả gan ra sân bay đón là nhà thơ Đỗ Trung Quân. Sự đời nhiều khi li kì bí hiểm như thế đó. Điều bí ẩn này chắc chỉ có mỗi Huy Đức giải thích được, nhưng anh lại là một người rất kín kẽ, không dễ gì tiết lộ ra.

Trong lời giới thiệu sách tác giả viết: "Cuốn sách bắt đầu từ ngày 30-4-1975, ngày nhiều người tin là miền Bắc đã giải phóng miền Nam. Nhiều người thận trọng nhìn lại suốt hơn ba mươi năm, giật mình với cảm giác bên được giải phóng hóa ra lại là miền Bắc. Hãy để cho các nhà kinh tế chính trị học và các nhà xã hội học nghiên cứu kỹ hơn hiện tượng lịch sử này. Cuốn sách của tôi đơn giản chỉ bắt đầu kể những gì đã xảy ra ở Sài Gòn, ở Việt Nam sau ngày 30-4: cải tạo; đánh tư sản; đổi tiền… Cuốn sách của tôi cũng nói về hai cuộc chiến tranh cuối thập niên 1970, một với Khmer Đỏ và một với người Trung Quốc. Cuốn sách của tôi cũng nói về làn sóng vượt biên sau năm 1975, nói về sự "đồng khởi" của nông dân, của các tiểu chủ, tiểu thương để giành lấy cái quyền được tự lo lấy cơm ăn áo mặc."

Rời nhà Huy Đức tôi và Trần Kỳ Trung băng qua cầu Sài Gòn lên quán cafe Tiếng Thu của Vũ Tiến Thu, bạn đồng nghiệp từ thời dạy ĐH Quy Nhơn trên khu Thảo Điền quận 2, gọi thêm Đào Quốc Toàn, chúng tôi có đủ bộ tứ ngồi nhậu một chầu tưng bừng với một bình rượu 138 (ngâm hoa anh túc) còn nguyên nước cốt thơm lừng của Thu mang từ Bắc vô. Chuyện cứ nổ như bắp rang, cười đến đau cả miệng. Trái sang: Trần Kỳ Trung, HTS, Vũ Tiến Thu, Đào Quốc Toàn, đều là những đồng nghiệp từng vui buồn đói khổ với nhau trong suốt hàng chục năm trời thời còn dạy ở  Đại học SP Quy Nhơn. Hơn 10 giờ khuya chúng tôi mới lưu luyến chia tay nhau. 

Mâm cỗ bày ra, tôi bảo để lấy chai rượu của Huy Đức tặng ra uống, chủ nhà Vũ Tiến Thu gạt đi: rượu của tác giả Bên thắng cuộc tặng, để ông mang về nhà làm kỉ niệm. Bạn bè hiểu nhau thế.