Sài Gòn lắm Bà

Nhà tôi ở vùng Bà Quẹo, một địa danh nổi tiếng từ thời xa lắc xa lơ của Sài Gòn. Nói đến Bà Quẹo người SG ai cũng biết tiếng và quen thuộc với địa danh này. Nhưng cũng không ít người vẫn thường đặt câu hỏi: tại sao lại gọi là Bà Quẹo. Như tôi dù sống trong vùng đất Bà Quẹo mà vẫn bí rì rì khi nghe bạn bè hỏi Bà Quẹo nghĩa là gì. Đó là tên của một bà tên Quẹo hay là do nó thuộc phường 13, 14 quận Tân Bình (từ khi tách quận thì một phần phuờng 14 Q. Tân Bình đã thành phường Tân Sơn Nhì Q. Tân Phú) có con đường Trường Chinh dài dằng dặc rồi có những ngã ba để khi đến các phường trên phải quẹo vô Âu Cơ, quẹo vô Tân Sơn Nhì thành ngã ba Bà Quẹo nên gọi là Bà Quẹo.

Vùng Bà Quẹo chạy dài từ ngã 3 Trường Chinh - Âu Cơ về đến ngã tư Trường Chinh - Tân Kỳ Tân Quý. Ngay ngã tư này có bưu điện mang tên Bà Quẹo luôn chật chội và đông khách..

Vì thế mà từ ngày vô SG tôi đã cất công tìm hiểu về Bà Quẹo. Mà không chỉ có một Bà Quẹo, tôi thấy ở SG la liệt những địa danh bắt đầu bằng chữ Bà. Như Bà Hom, Bà Hạt, Bà Điểm, Bà Chiểu … xa hơn tận phía Vũng Tàu còn có thêm Bà Rịa nữa.

Có thể nói ở Sài Gòn có rất nhiều chợ mang tên các Bà.

Hóa ra câu trả lời cũng đơn giản. Tất cả 6 bà trên đều là những bà vợ của ông Lãnh Binh Thăng (tên thật là Nguyễn Ngọc Thăng 1798-1866) là một viên tướng yêu nước từng chỉ huy quân đội chống lại quân Pháp thời nhà Nguyễn. Ông là người từng giữ chức vụ thống lãnh các lục lượng quân đội triều đình vùng Sài Gòn - Gia Định xưa. Vì thế mà gọi là Ông Lãnh.

Là võ tướng nhưng Lãnh Binh Thăng rất có đầu óc kinh tế. Ông là người đã có công xây cây cầu bắc từ quận 1 sang quận 4 được gọi là cầu Ông Lãnh. Nhờ cây cầu mang tên ông mà dân quận Tư thấy mình cũng như dân quận Nhất do từ quận Tư qua quận Nhất chỉ mất mươi phút là đã đặt chân đến chợ Bến Thành.

Lãnh Binh Thăng (1798-1866). Hình tư liệu trên internet

Dân SG rất ngưỡng mộ ông Lãnh và chính quyền các thời đại cũng vậy, suy tôn ông làm một danh nhân yêu nước. Do vậy mà ở quận 1 có hẳn một phường mang tên ônggọi là phường Ông Lãnh, ở quận 11 có một con đường lớn mang tên ông là đường Lãnh Binh Thăng.

Thông thường những viên tướng giỏi cũng đồng thời là những người đàn ông đào hoa và đa tình. Lãnh Binh Thăng cũng vậy. Ông đi đến đâu là có những người đẹp vây quanh đến đấy. Vì thế mà ông Lãnh có những 6 bà vợ chính thức: bà Quẹo, bà Hom, bà Hạt, bà Điểm, bà Chiểu, bà Rịa.

Sẽ có người thắc mắc: một nách 6 bà vợ với 6 đàn con thì ông Lãnh Binh làm sao mà nuôi nổi. Tuy nhiên với ông Lãnh thì không khó. Theo giải pháp kinh tế tự cung tự cấp mà các cụ ngày xưa thường áp dụng, ông Lãnh đã mua đất xây 6 cái chợ to, giao cho mỗi bà cai quản một nơi và lấy luôn tên các bà làm tên chợ. Rồi từ đó tên chợ thành tên địa danh.

Chợ Bà Quẹo nay là chợ Võ Thành Trang nằm trên đường Trường Chinh thuộc P. 14 Q. Tân Bình. Chợ Bà Hom gần đường Bà Hom thuộc quận Bình Tân. Chợ Bà Hạt gần Trường Đại học Kĩ thuật, phường 9 quận 10. Chợ Bà Điểm thuộc xã Bà Điểm huyện Hóc Môn nơi có 18 thôn vườn trầu nổi tiếng. Chợ Bà Chiểu nằm trên đường Phan Đăng Lưu thuộc phường 1 quận Bình Thạnh. Cuối cùng xa nhất là chợ Bà Rịa hiển nhiên là thuộc thị xã Bà Rịa tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu mà ai đã một lần đi nghỉ mát Long Hải không thể không ghé qua mua cá khô với nước mắm mang về SG làm quà.

Theo học giả Trương Vĩnh Ký thì có thể Ông Lãnh còn có thêm nhiều bà khác nữa mà ta chưa thể thống kê hết.

Nếu vậy thì ông tướng này có những 6 bà vợ với 6 ngôi chợ rải rác khắp Sài Gòn. Và đó là sự lí giải chính xác cho các tên chợ và địa danh bắt đầu bằng chữ Bà ở Sài Gòn và các vùng lân cận.

Lũ hậu thế hèn mọn như kẻ viết bài này không ngả nón kính nể ông lãnh Binh Thăng mới lạ.