Quê hương nếu ai không nhớ...

Đã sinh ra làm người trên thế gian này, con người ta sẽ có rất nhiều sự lựa chọn, nhưng chắc chắn không ai có thể chọn được nơi mình sinh ra để làm quê hương. Dĩ nhiên ai chẳng muốn được sinh ra ở một xứ sở giàu đẹp văn minh để có thể tự hào khoe với mọi người khi có dịp nhắc đến hai tiếng quê hương. Nhưng không vì thế mà những con người chân chính lại có thể lấy làm xấu hổ khi phải sinh ra ở một vùng quê nghèo khó, lam lũ. Ngược lại, số đông con người ta thường tự hào và đặc biệt yêu thương về vùng quê của mình, nơi mình đã sinh ra. Và ta gọi đó là quê hương. 
Từ lâu tôi vẫn có một quan niệm không biết có cực đoan không là nếu có ai đó sinh ra mà chối bỏ quê hương của mình thì kẻ đó không đáng làm người. Nói như trong câu thơ của nhà thơ Đỗ Trung Quân: Quê hương nếu ai không nhớ; Sẽ không lớn nổi thành người.

Phải dài dòng một cách không cần thiết như trên bởi tôi đã biết, đã gặp một vài người mà trong câu chuyện, dù đã thành ca sĩ nổi danh ở Sài Gòn,  cảm thấy xấu hổ khi phải nhắc về nơi họ đã sinh ra; thậm chí họ đã không ngượng mồm khi chọn một thành phố cha vơ chú váo nào đó và gọi đó là quê hương của họ. Tương tự, tôi cũng đã gặp một vài kẻ, dù đã lên đến chức vụ trưởng, cảm thấy xấu hổ khi phải nhắc về ngôi trường đại học ở một tỉnh lẻ, nơi đã nuôi dạy họ lớn khôn trong suốt 4 năm trời. Để tránh mặc cảm, họ đã nhận vơ là mình tốt nghiệp đại học từ một ngôi trường lớn ở thủ đô. Những kẻ chối bỏ quê hương, chối bỏ cả ngôi trường mình đã học ấy, thật đáng thương thay. 

Tôi xem những người đó là khuyết tật bẩm sinh.

Những cảm nghĩ trên chợt đến khi tôi tình cờ đọc thấy trên một trang mạng từ châu Âu xa xôi một bài viết của Nguyễn Duy Xuân, người bạn học cùng lớp đại học với tôi ở khoa văn ĐHSP Vinh. Đọc xong và tôi nghĩ có lẽ trong những người yêu và tự hào về quê hương mình nhất trên thế gian này, có tên Nguyễn Duy Xuân.

Đó là bài viết của Nguyễn Duy Xuân dự thi "Xứ Nghệ quê mình" được đăng trên trang Nhịp cầu quê hương của website nguoixunghekiev.vn:                     Trời nước sông Lam nhìn từ núi Quyết    Vài năm trước, trong một lần lang thang trên mạng kiếm tìm thông tin về quê hương xứ sở làm nguồn tư liệu cho trang web cá nhân, tôi gặp trang mạng Văn hóa Nghệ An. Nhấp chuột mở trang báo ra đọc qua một lượt, tôi thầm reo lên:    Quê hương đây sao ta không biết   Cứ mải trong kí ức, kiếm tìm ? Thế là từ đó, Văn hóa Nghệ An trở thành người bạn thân thiết hàng ngày của tôi. * Tôi là một người con xa xứ đã hơn ba mươi năm nay. Ngày tôi rời quê hương ra đi lập nghiệp khi vừa bước sang tuổi 22. Dù đã đến tuổi trưởng thành nhưng quê hương với tôi chỉ là những gì thật gần gụi theo đúng nghĩa của từ này. Nào tôi có biết gì hơn khi những năm tháng học phổ thông chỉ quanh quẩn ở trường làng; lên cấp 3 thì cũng không thoát ra khỏi chu vi của cái tam giác: Nam Lâm quê tôi – Rú Dồi nơi trường tôi học và Kim Liên quê Bác. Đến khi vào Đại học Vinh, suốt bốn năm học vẫn là anh sinh viên quê mùa, tầm nhìn chưa dài hơn đoạn đường 20 cây số từ trường đại học về nhà mỗi chiều thứ bảy. Bởi thế, quê hương in đậm trong tôi là hình ảnh về một vùng quê bên dòng sông Lam nằm lọt thỏm giữa hai dãy núi, bên phải là dãy Đại Huệ, bên trái là dãy Thiên Nhẫn. Tuổi thơ của tôi đi qua những năm tháng chiến tranh nên những hình ảnh đó cũng gắn liền với tiếng bom rền, đạn rú. Quên sao được ngọn núi Tréc bên bờ sông Lam nơi có con đường chiến lược đi qua, sườn núi phía ấy chịu biết bao nhiêu là bom đạn quân thù; thằng Mỹ nào đi ném bom ở đâu về dư vài quả cũng ghé qua đó mà trút xuống, cho đến bây giờ hơn 40 năm sau vẫn chưa lành vết thương. Quên sao được những buổi bình minh hay chiều tà đứng cạnh gốc cây mưng bên bờ ao sau nhà nhìn lên phía thị trấn huyện, máy bay giặc Mỹ bổ nhào trút bom trong lưới lửa đạn pháo phòng không của bộ đội ta giăng đỏ một góc trời… * Bây giờ đã đi qua một nửa cuộc đời, bỏ lại đằng sau hết thảy những lo toan, tính toán, bỗng thấy lòng nhẹ nhõm. Nhưng nhẹ được gánh đời thì lại nặng gánh tình, là cái tình đối với quê hương xứ sở. Nó thiêng liêng, nó da diết làm sao. Cái tình ấy tưởng đã gửi lại miền kí ức bởi những năm tháng bộn bề lo toan, bỗng ùa về trong mỗi chiều hoàng hôn theo con gió se lạnh. Đó là qui luật tâm lí của đời người chăng ? Vâng, có lẽ thế. Nhiều lúc tôi cứ ngẩn ngơ nhớ về những năm tháng đã xa lắc xa lơ mà ngỡ như mới hôm qua. Tôi lục trong kí ức, tìm qua sách vở, và cả ngoài cuộc đời. Đôi khi thèm lắm một chút giọng quê hương, một món ăn xứ sở. Nhưng mong ước không phải lúc nào cũng được toại nguyện. Mỗi lần về thăm quê ngắn ngủi, và có lẽ theo tuổi tác rồi nó sẽ thưa dần. Lại ra đi, lại biền biệt. Chỉ còn mỗi cách, về với quê hương trong thế giới ảo của internet, ảo mà lại rất thực. Và Văn hóa Nghệ An đã giúp tôi thỏa mãn được khát khao ấy của mình. Tôi không nhớ rõ thời gian mình gặp tờ báo trên mạng cụ thể là lúc nào, ý chừng cách nay cũng vài năm rồi, lí do như tôi đã nói ở trên. Tờ báo có hình thức trình bày đẹp, màu sắc hài hòa bắt mắt. Nhưng điều quan trọng hơn, nó đã chuyển tải đến bạn đọc những thông tin bổ ích, những hiểu biết về văn hóa xứ sở. Các thông tin đó lại được các nhà nghiên cứu văn hóa, văn học có uy tín viết ra nên sức hấp dẫn của tờ báo có thể nói là rất lớn. Tôi tâm đắc với nhận xét của anh Hà Tùng Sơn, bạn tôi và cũng là một độc giả, trên blog của mình: “Văn hóa Nghệ An với nội dung vô cùng phong phú và bài vở rất có chất lượng lại mang tính học thuật cao…Tôi đã tìm thấy trong đó những bài viết về những bậc thầy của thầy tôi, không ít tác giả các bài viết cũng là bậc thầy của tôi. Cái phông văn hóa của nó thật cao.” Tôi yêu tờ báo, nói thế có vẻ như khách sáo nhưng đó là thực lòng. Gần đây, tờ báo thay đổi măng sét và định dạng, tự nhiên tôi thấy hẫng mất một thời gian, có lẽ bởi đã quá quen với hình ảnh của nó lâu nay. Thế mới biết, cái gì đã ăn sâu vào tâm thức thì đâu dễ đổi thay. Vì lòng yêu tờ báo mà tôi mạnh dạn viết bài gửi Ban Biên tập. Tự xác định mình chỉ là một nhà giáo nơi vùng sâu vùng xa nhưng vì nặng lòng với cuộc sống nên chỉ có thể viết những gì mắt thấy tai nghe ở đời. Còn những vấn đề mang tính học thuật thì, xin được làm học trò của các bậc thầy mà tên tuổi đã rạng rỡ và in đậm trên trang báo. Tôi vui biết bao khi bài viết đầu tiên của mình có tựa đề Chị Nông Dân, Tôi và Chúng Ta, xuất hiện trên Văn hóa Nghệ An ngày 3-8-2012 (Thật trùng hợp, tôi viết những dòng này lại đúng một năm bài báo được đăng). Thế là đứa con xa đã góp thêm được tiếng nói nhỏ trên trang báo quê nhà. Văn hóa Nghệ An từ đó trở thành bạn tâm giao, thành nhịp cầu nối để những người con xa xứ như tôi có điều kiện gắn kết với quê hương. Tôi hi vọng, một ngày nào đó, tờ báo sẽ dành cho người xứ Nghệ xa quê một góc nho nhỏ để tâm tình, để chia sẻ những thành công mà họ đã có được trong cuộc sống nơi đất khách quê người. Để ân tình xứ Nghệ mãi mãi không phai trong tim mình và lan tỏa khắp mọi miền đất nước. Buôn Ma Thuột ngày 3-8-2013 Nguyễn Duy Xuân