Hà Tùng Sơn: Minh Hạnh – Cô giáo dạy văn làm thơ

Tôi quen biết Minh Hạnh (tên đầy đủ là Trần Thị Minh Hạnh) từ khi chị còn là sinh viên ngành ngữ văn (khóa VI) Trường Đại học Quy Nhơn. Ngày còn ngồi trên ghế giảng đường văn khoa cũng như sau này khi đã trở thành một cô giáo dạy văn THPT, do chịu ảnh hưởng và tác động nhiều từ những áng văn thơ nổi tiếng trong chương trình dạy và học, Minh Hạnh đã từ những cảm xúc của con tim mà viết thành những bài thơ bỏ túi chỉ riêng mình chị biết.

Những bài thơ bỏ túi rất riêng tư ấy của Minh Hạnh có thể đã không có cơ hội đến với công chúng bạn đọc nếu cuộc đời chị có lần không may bị một căn bệnh hiểm nghèo phải nằm viện dài ngày. Đó là khoảng thời gian u ám dễ khiến cho con người ta bi quan trước cuộc sống. Nhưng đó cũng là cơ hội để con người thấm thía câu thành ngữ Sức khỏe là vàng, một chân lí đơn giản và hiển nhiên nhưng khi còn có sức khỏe nhất là với người trẻ, không hẳn ai cũng nhận thức được bởi thông thường con người ta chỉ thấy sự quí giá của sức khỏe (cũng như nhiều thứ khác) khi nó đã mất đi.

Minh Hạnh cũng không ngoài lẽ thường tình đó. Nhưng hơn thế, Minh Hạnh khi cơ thể yếu ớt nằm trên giường bệnh chị đã ngắm nhìn cuộc sống đời thường đang trôi qua khung cửa, thấy mọi người đi lại nói cười, thấy xe cộ tấp nập với những thanh âm quen thuộc mà bình thường lúc khỏe mạnh ít khi để ý, chị chợt nhận ra sự quí giá vô ngần của cuộc sống. Chính là vào cái lúc ấy, Minh Hạnh chợt thấy yêu cuộc sống vô cùng và lòng trào dâng xúc động. Từ đó, những vần thơ yêu đời, yêu người và yêu cuộc sống của Minh Hạnh mới thực sự được hiển hiện dưới ánh sáng mặt trời, mới đến với người thân, bạn bè, học trò và đông đảo bạn đọc yêu mến chị. Trong lí luận văn học, người ta gọi đó là hoàn cảnh có vấn đề để từ đó nhà nghệ sĩ sáng tạo ra tác phẩm nghệ thuật.

Từ đó thơ gắn với Minh Hạnh cứ như là nước gắn với sự sống, khí trời gắn với hơi thở. Những câu thơ đầy xúc cảm của cô giáo dạy văn viết cho chồng con, cha mẹ, bạn bè, đồng nghiệp, học trò… cứ thế ra đời và được mọi người đón nhận.

Tôi vẫn nhớ vào dịp tháng 5 năm 2016, khi tập Mùa nắng hanh vàng với 123 bài thơ được tuyển chọn của Minh Hạnh ra mắt bạn đọc bởi Nhà xuất bản Văn học, chị đã kí tặng tôi với ánh mắt yêu đời và ngời sáng một tâm hồn lãng mạn. Bởi vào thời điểm ấy, Mùa nắng hanh vàng có ý nghĩa như là một dấu mốc quan trọng trong cuộc đời làm thơ và dạy văn của Minh Hạnh dù trước đó chị đã có nhiều bài thơ được in chung với các tác giả khác như: Tình thơ tháng 10, Hồn quê, Trút lá thầm thì, Gọi nắng xuân về…

Thơ Minh Hạnh giàu cảm xúc với những câu chữ nắn nót, nhẹ nhàng chứ không đao to búa lớn, hô hào chân lí cách tân này nọ như một số cây bút trẻ thường làm ra vẻ thời thượng mà ta vẫn thấy đó đây trong các thi tập khác. Có lẽ đó là đặc điểm có được từ những năm tháng Minh Hạnh làm cô giáo dạy văn trên bục giảng trường THPT.

Bạn đọc sẽ rất dễ nhớ những vần thơ của Minh Hạnh mà đọc lên nghe thật da diết, nhất là khi chị viết về tình yêu:

Mùa thu về trong gió nhẹ heo may

Cứ nồng nàn mỗi hàng cây gốc phố

Đường ta qua ngập vàng bao lá đổ

Hanh hao nào làm đôi mắt em cay

(Chung lối)

Đó chính là sự da diết với cuộc sống hay nói đúng hơn là với sự sống của Minh Hạnh sau những trải nghiệm của phần đời mà chị đã đi qua.

Đọc Minh Hạnh tôi nhận ra ở chị một tâm hồn trong trẻo và và hồn nhiên một cách tinh tế. Chị sinh ra Hà Nội, lớn lên ở vùng đất miền Trung nghèo khó lũ nhiều bão lắm rồi cuộc sống đưa đẩy vào lập nghiệp ở Sài Gòn, một thành phố đất rất rộng người rất đông và nắng lắm mưa nhiều. Tôi thích những câu thơ của Minh Hạnh viết về Sài Gòn với những cơn mưa rào bất chợt:

Mưa Sài Gòn không làm sao biết được

Đến bất ngờ như em đến trong ta

Tháng Tám rồi sao mưa cứ đi qua

Bờ vai lạnh bởi vì mưa giăng mắc

(Trời Sài Gòn)

Đọc thơ Minh Hạnh, bạn đọc cũng dễ dàng nhận thấy sự tinh tế của chị khi nói về những tâm tình sâu kín thường chỉ có ở những cây bút nữ. Chẳng hạn hàng năm cứ mỗi mùa Vu lan đến Minh Hạnh luôn nhớ về người mẹ tần tảo của mình:

Mẹ sinh con trong bao nhiêu gian khó

Thuở bần hàn của cuộc sống ngày xưa

Những sớm trưa trên đồng ruộng cày bừa

Cùng cha con để cho con an giấc

(Con vẫn biết)

Đó là những câu thơ giản dị có ý nghĩa như một bài học về lòng hiếu thảo của cô giáo văn Minh Hạnh. Những câu thơ khiến ta cùng tác giả mỗi khi đọc to lên bỗng thấy cay cay nơi khóe mắt.

Người xưa đã nói rất đúng: Văn thơ là tiếng nói của trái tim (Ngôn, tâm thanh dã - Dương Hùng, nhà làm phú nổi tiếng Trung Quốc thời nhà Hán). Người ta chỉ làm thơ khi muốn diễn đạt một cách ngắn gọn và khái quát nhất về những tình cảm đang bộc phát từ con tim mình. Vì thế thơ được xem là tiếng lòng của nhà thơ, cũng là sự thể hiện của một hiện thực đầy đủ và chân thật nhất về tư tưởng và tình cảm của con người nhà thơ. Minh Hạnh cũng không nằm ngoài qui luật ấy. Tôi đã thấy chị viết rất hay về tình đơn phương qua hình ảnh một cánh diều thả lúc hoàng hôn:

Em thả rồi, dù biết sẽ đơn côi

Vì vắng anh trong cuộc đời em mãi

Diều vẫn bay gió không đưa trở lại

Bởi vì em yêu tình đơn phương.

(Thả diều)

Trong lịch sử tình trường của mỗi chúng ta, ai mà chẳng ít nhiều trải qua đôi ba mối tình đơn phương. Ai đã từng yêu những năm tháng học trò và cả những năm tháng sinh viên cũng đều có những mối tình đơn phương, những mối tình thường khiến ta mệt mỏi và vô vọng thậm chí là tuyệt vọng, nhưng với những câu thơ trên của Minh Hạnh, tình đơn phương lại mang hơi hướng của tính tích cực. Đó chính là sự trong sáng trong tâm hồn – thơ Minh Hạnh.

Một đặc trưng khác trong thơ Minh Hạnh là câu chữ, từ ngữ trong thơ chị rất giản dị dù chị vẫn dụng công trau chuốt. Người vụng về trau chuốt thường làm phức tạp, rắc rối thêm; người tinh tế trau chuốt là để làm giản dị thêm câu chữ. Minh Hạnh là một người làm thơ tinh tế. Hãy lắng nghe qua những câu thơ chị viết về tình yêu khi một mùa xuân đã đi qua để thấy hết sự sâu lắng mà thiết tha trong cảm xúc tâm hồn chị:

Đã cuối xuân rồi sao em mãi vấn vương
Hương sắc tình yêu vẫn đang mùa mật ngọt
Và say mê em lắng nghe tiếng hót
Đàn én ngang trời tung cánh lượn, mùa xuân!

(Hương sắc mùa xuân)

Tác giả Minh Hạnh

Với những trang thơ dâng đầy sức sống không một chút mệt mỏi hay bi quan yếm thế, trải qua những năm tháng sống và viết, Minh Hạnh đã gặt hái được khá nhiều thành công. Có thể kể ra đây những giải thưởng văn học mà chị đã đạt được: Chuyện tình chị tôi (Giải nhì thơ Đồng vọng 2014), Ký ức mùa thu (Giải 3 thơ Hướng dương 2015), Lời nguyện cầu (Giải nhất cuộc thi thơ CLB Vần thơ Tâm Giao 2015. Minh Hạnh còn là thành viên của Thi đàn Việt Nam và là Quản trị viên CLB Văn học Hạt Bụi Vàng – Trung tâm UNESCO Việt Nam.

Người viết bài này cũng như bao độc giả khác luôn mong mỏi cho thơ Minh Hạnh, một cô giáo dạy văn làm thơ ngày càng tinh tế, đằm thắm và sâu lắng hơn để cho những tứ thơ hay luôn tuôn chảy trong tâm hồn chị. Nó như một sự khao khát luôn nằm ở phía trước như Minh Hạnh đã viết rất đạt trong bài thơ Điều em muốn mà tôi lấy làm kết thúc cho bài viết này:

Ngày đến rồi đêm cũng sẽ đi qua

Nỗi buồn nào cũng nguôi ngoai năm tháng

Chỉ còn em với tình yêu ở lại

Khao khát niềm vui luôn đến mãi trong đời.